4-mei speech burgemeester Tap

Tijdens Dodenherdenking op 4 mei 2024 hield burgemeester Tap deze speech:

Geachte aanwezigen,

Vandaag, op deze dag van herdenking, verzamelen we ons in Castricum om samen stil te staan bij alle offers die zijn gebracht in de strijd voor vrijheid. Zelfs op dit moment zijn er overal ter wereld dappere mensen die opstaan tegen onderdrukking en die vechten voor vrede. Deze dagen moeten we extra stilstaan bij wat vrijheid is en opstaan wanneer vrijheid bedreigd wordt. We moeten blijven denken aan wat we ertegen kunnen doen. Zelfs het kleinste gebaar kan al een verschil maken. 

Dit jaar heeft het Landelijk Comité 4 en 5 mei gekozen voor het thema 'Vrijheid vertelt: opmaat naar 80 jaar vrijheid'. Vanaf komend najaar, tot aan mei 2025, vieren we dat de Tweede Wereldoorlog 80 jaar geleden ten einde kwam. We herinneren ons niet alleen de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog, maar er zijn ook vele offers gebracht in de conflicten die daarop volgden. 

Peter Romijn heeft de jaarthema-tekst van dit jaar geschreven met de titel 'De Lange Tweede Wereldoorlog, toen en nu'. De tekst gaat over de herinneringencultuur, meer dan 8 decennia aan ervaringen, herinneringen en emoties. Het draait om de vraag hoe mensen zichzelf en hun samenleving willen zien en welke lessen ze daaruit voor de toekomst willen trekken. 

Hier in Castricum herinneren een drietal straten aan de Castricumse verzetshelden Leo Toepoel, Jan Hoberg en Huibert van Ginhoven. Het zijn namen, daden en verhalen die hierdoor nooit vergeten worden. En gisteren hebben wij alle 3 deze helden nieuwe straatnaamborden gegeven met daarop ook duidelijk vermeld waarom er in Castricum een straat naar hen is vernoemd. Het monument in Castricum, waar we vandaag bijeenkomen, is ook niet slechts een stille getuige van het verleden. Het is een levend symbool van onze voortdurende inzet voor vrede. Dit monument vertelt ook de verhalen van hen die het ultieme offer brachten. Het is een herinnering aan onze verantwoordelijkheid om deze vrede te bewaren en te bewaken. 

Dit oorlogsmonument is opgericht ter nagedachtenis aan 20 mensen die op 7 januari en 6 april 1945 zijn gefusilleerd bij het Limmervoortje, hier even verderop. Ook de namen van 2 jonge broers staan erop, Ary en Herbert Prins. Om een beeld te geven van de ongekende moed die velen, vaak jongeren, moesten hebben, vertel ik graag kort hun verhaal:

Ary werd in 1942 verhoord en mishandeld vanwege verdenkingen van betrokkenheid bij de liquidatie van een verrader. Ondanks streng toezicht verzamelde hij gegevens over vliegvelden en bunkers en hielp met het verspreiden van wapens. Hij ontsnapte spectaculair door zich in september 1944 bij Laren uit een rijdende vrachtwagen te laten vallen, maar werd later dat jaar weer gearresteerd. Hij werd 24 jaar.

Zijn jongere broer Herbert kwam na een ontsnapping uit zijn onderduik in 1943 bij het verzet. Hij was betrokken bij sabotage, het maken van vervalsingen en het steunen van onderduikers. Ook verzamelde hij wapens en nam hij deel aan een gewaagde liquidatie van een Duitse militair. Herbert werd 22 jaar. 

De broers laten beiden een moedige en onuitwisbare indruk achter in de strijd voor vrijheid.

In het licht van het thema van dit jaar staat onze herdenking ook in het teken van het doorgeven aan de jeugd. Het is essentieel dat wij de jongere generaties betrekken bij onze geschiedenis van vrijheid en strijd. Door hen mee te nemen in het verhaal van ons verleden, leggen we de basis voor een toekomst waarin de waarde hiervan nooit vergeten wordt.

We herdenken vandaag niet alleen de moed van diegenen die vochten en vielen voor onze vrijheid, maar we vieren ook dat we mogen leven in een democratie. Een democratie die ons de kans biedt om te demonstreren, onze meningen te uiten, en ons leven in volle vrijheid te leiden. Deze vrijheden vormen de kern van ons bestaan en onze identiteit. En wat wij hier hebben is absoluut niet vanzelfsprekend - daarvoor is keihard gevochten.

Ook in Castricum leven we mee met de mensen voor wie vrijheid geen vanzelfsprekendheid is. En ook hier voelen we de directe gevolgen van oorlog, door de vluchtelingen die ons nodig hebben. Gelukkig kunnen we, ook dankzij de hulp van onze hechte gemeenschap, velen van hen een veilige plek bieden. 

Straks zijn we 2 minuten stil. We herdenken dan de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog: de soldaten, verzetsstrijders en burgers die het leven lieten tijdens de oorlog. We staan ook stil bij de militairen die ná de Tweede Wereldoorlog zijn gesneuveld in oorlogen en vredesmissies.

Maar we denken ook aan de overlevenden, aan degenen die doorgaan met leven, beladen met al die verhalen, herinneringen, gemis, emoties en ervaringen. Aan hen die, ondanks alles, steeds weer opnieuw proberen het beste ervan te maken. Laten we ons inzetten om dit gezamenlijk te blijven doen en laten we onze verhalen blijven vertellen. Zodat we nooit vergeten.